Καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος εἰς τὴν ἐπιστολὴν πρὸς Εὐστάθιον τὸν ἰατρόν, διάκρισιν ἐνεργείας καὶ οὐσίας θεολογεῖ. Ὅθεν ἔγραφεν· «Εὐεργέτην καὶ κριτὴν καὶ ἀγαθὸν καὶ δίκαιον καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα μαθόντες, ἐνεργειῶν διαφορὰς ἐδιδάχθημεν, τοῦ δὲ ἐνεργοῦντος τὴν φύσιν ἐπιγνῶναι οὐ δυνάμεθα». Καὶ παρακατιὼν λέγει· «Οὐκοῦν ἄλλο μέν ἐστιν οὐσία, ἧς οὔπω λόγος μηνυτὴς ἐξευρέθη, ἑτέρα δὲ τῶν περὶ αὐτὴν ὀνομάτων ἡ σημασία». Λέγει δὲ καὶ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος εἰς τὴν πρώτην Ὁμιλίαν περὶ ἀκαταλήπτου· «Οὐκ οὐσία ἀπὸ τῆς σοφίας, ἀλλὰ σοφία ἀπὸ τῆς οὐσίας», ὥστε ἄλλο τὸ ἓν καὶ ἄλλο τὸ ἀλλο.

Ἀλλ’ εἰς τοιαύτην ἀλήθειαν τί ἀπεραντολογοῦσιν οἱ δοκησίσοφοι Λατῖνοι; Τὴν ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ χαρίσματα Αὐτοῦ δὲν λέγουσιν ὅτι διαφέρουσιν ἀπὸ τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, διὰ νὰ μὴ δώσωσι συμβεβηκὸς εἰς τὸν Θεὸν καὶ σύνθεσιν, ἀλλὰ πλανῶνται καὶ παντάπασιν ἐμωράνθησαν καὶ ὅμως φαντάζονται ὅτι εἶναι σοφοί. Ἐπειδὴ αὐτὸ εἰς τὰ κτίσματα συμβαίνει. Εἰς αὐτὰ δηλαδὴ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον δὲν εἶναι οὐσία, εἶναι συμβεβηκός, εἰς τὸν Θεὸν ὅμως δὲν συμβαίνει αὐτό, διότι εἰς Αὐτὸν εὑρίσκεται ἄλλο τι ἔξω ἀπὸ τὴν οὐσίαν του, τὸ ὁποῖον δὲν εἶναι συμβεβηκός, ἀλλ’ ἐνέργεια οὐσιώδης. Οὔτε δὲ καὶ σύνθεσις ἀκολουθεῖ ἐκ τούτου εἰς τὸν Θεόν, ἐπειδὴ πᾶσα σύνθεσις ἐκ τοῦ δυνάμει καὶ ἐνεργείᾳ γίνεται καὶ χρειάζεται καὶ ποιητικὸν αἴτιον, ἀλλ’ εἰς τὸν Θεὸν ποιητικὸν αἴτιον δὲν εἶναι. Ὅθεν δὲν ἀκολουθεῖ νὰ γίνῃ σύνθεσις ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν προσόντων τῷ Θεῷ, ἀλλὰ σὺν τῇ οὐσίᾳ θεωρεῖται· οὔτε δὲ καὶ ἀτελὴς ἀκολουθεῖ νὰ λέγηται ὁ Θεὸς ἐκ τούτου, διὰ τὸ ἔχειν ἐνεργείας καὶ τελειότητα, δὲν ὑπάρχει δὲ ἐκτὸς Αὐτοῦ ἄλλο τέλειον διὰ νὰ τὸ λάβῃ. Λοιπὸν ματαία ἡ πρόφασις τῶν Λατίνων, ψευδὴς καὶ ἀσύστατος καὶ ἀληθεύει κατὰ πάντα ἡ Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία, δοξάζουσα, ὅτι ἄλλο εἶναι οὐσία τοῦ Θεοῦ, ἄλλο ἐνέργεια, ἄλλο ὑπόστασις τοῦ Παναγίου Πνεύματος καὶ ἄλλο τὰ χαρίσματα, καθὼς καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος εἰς τὸν πρῶτον λόγον κατ’ Εὐνομίου, μὲ προφητικὸν ὀφθαλμόν, ἐμπαίζων ὄχι μόνον τὸν Εὐνόμιον, ἀλλὰ καὶ τοὺς Λατίνους ἔλεγε· «Πῶς οὖν οὐ καταγέλαστον, τὸ δημιουργικὸν οὐσίαν λέγειν, ἤ προνοητικὸν πάλιν οὐσίαν; ἢ τὸ προγνωστικὸν ὡσαύτως καὶ ἅπαξ ἁπλῶς πᾶσαν ἐνέργειαν οὐσίαν τίθεσθαι;». Καὶ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἐν τῷ περὶ Πνεύματος λόγῳ λέγει· «Ἄλλο δῶρον τοῦ βασιλέως καὶ ἄλλος ὁ δωρούμενος τὴν χάριν».