Ἀλλ’ οἱ αἱρετικοὶ Λατῖνοι, κλείοντες τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τοιαύτην ἀλήθειαν, διάκρισιν τῶν χαρισμάτων τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς ἐνεργείας ἀπὸ τὴν οὐσίαν Αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ δὲν ἐγνώρισαν. Διὰ τοῦτο ὄχι μόνον καὶ τὴν προσθήκην εἰς τὸ Σύμβολον ἐτόλμησαν, ἀλλὰ καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, τὸ ὁποῖον ἐδόθη πλουσιοπαρόχως τότε εἰς τοὺς Ἀποστόλους, αὐτὴν τὴν ὑπόστασιν ὠνειρεύθησαν ὅτι ἦτο τοῦ Πνεύματος, παρ’ ὅλον ὅτι καὶ ἡ χρυσῆ σάλπιγξ τοῦ Πνεύματος, εἰς τὸν περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος λόγον λέγει, ὅτι ἦτο Χάρις καὶ ὄχι αὐτὴ ἡ ὑπόστασις. Ὅθεν ἔγραφεν· «Ἐὰν ἀκούσῃς τοῦ Χριστοῦ λέγοντος, ἐγὼ ἀποστελῶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ὑμῖν, μὴ τὸν Θεὸν νομίσῃς· Θεὸς γὰρ οὐκ ἀποστέλλεται, ὀνόματά ἐστι τὴν ἐνέργειαν δηλοῦντα». Καὶ αὐτὸς ὁ ἴδιος ὁ σεσαρκωμένο Λόγος ἔλεγεν εἰς τοὺς Ἀποστόλους· «Καθίσατε ἐν τῇ πόλει Ἱερουσαλήμ, ἕως οὗ ἐνδύσησθε δύναμιν ἐξ ὕψους» (Λουκ. κδ’ 49) καὶ «Λήψεσθε δύναμιν ἐπελθόντος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ’ ὑμᾶς» (Πράξ. α’ 8). Τίς δὲν γνωρίζει αὐτὴν τὴν ἁλήθειαν, ὅτι ἄλλη ἡ δύναμις ἡ χορηγουμένη καὶ ἄλλο τὸ Πνεῦμα τὸ χορηγοῦν; Ὁ ἴδιος χρυσοῦς διδάσκαλος ἑρμηνεύων τὸ «Ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα» (Πράξ. β’ 17) γράφει· «Οὐκ εἶπε δίδωμι τὸ Πνεῦμα, ἀλλ’ ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, ὅτι ὁ Θεὸς οὐκ ἐκχεῖται, ἀλλ’ ἡ χάρις καὶ ἡ δωρεά». Καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος τὰ ἴδια βεβαιοῖ εἰς τὰς εὐχὰς τῆς Πεντηκοστῆς λέγων· «Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ τὴν σὴν εἰρήνην δεδωκὼς τοῖς ἀνθρώποις καὶ τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δωρεάν».

Ἀλλὰ καθὼς προεῖπα, οἱ Λατῖνοι δὲν ἠδυνήθησαν νὰ καταλάβωσιν, ὅτι ἡ ἐνέργεια καὶ τὰ χαρίσματα τοῦ Παναγίου Πνεύματος διαφέρουσιν ἀπὸ τὴν οὐσίαν καὶ ὑπόστασιν τοῦ Πνεύματος καὶ ὅμως ἔχουσιν ὅλους σχεδὸν τοὺς Ὀρθοθόξους οἰκουμενικοὺς Διδασκάλους, οἵτινες φανερώτατα κηρύττουσιν αὐτὴν τὴν ἀλήθειαν. Ἰουστῖνος ὁ φιλόσοφος καὶ Μάρτυς, εἰς τὴν τρίτην ἐρώτησιν πρὸς τοὺς Ἕλληνας ἀποκρίνεται· «Ὁ Θεὸς ἔχει οὐσίαν πρὸς ὕπαρξιν, βούλησιν δὲ περὶ ποίησιν, ἄλλο δὲ οὐσία καὶ ἄλλο βουλή». Ὁ ἴδιος εἰς τὸ αὐτὸ ἐρώτημα προσέθεσεν· «Ἐνυπάρχει δὲ ἡ βουλή, οὐχ ὥσπερ συμβεβηκός, ἄπαγε τῆς βλασφημίας, ἀλλὰ καθὸ προσὸν τῇ οὐσίᾳ ἄκτιστον καὶ ἀΐδιον, καὶ ἐνέργειαν ἀχώριστον». Τὰ ἴδια ἐδογμάτισε καὶ αὐτὴ ἡ Ἕκτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδος περὶ τῶν δύο ἐνεργειῶν τοῦ Σωτῆρος καὶ τὸν Ὀνώριον Ρώμης Πάπαν ἀνεθεμάτισεν, διότι ἕν θέλημα καὶ μίαν ἐνέργειαν κατὰ τὴν σάρκωσιν ἔλεγε τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ· καὶ ἡ Ἁγία Οἰκουμενικὴ Τετάρτη Σύνοδος διάκρισιν διώρισε θείας οὐσίας καὶ ἐνεργείας.