Διὰ νὰ ἐννοήσωμεν πλέον σαφέστερον ταύτην τὴν ἀλήθειαν, πρέπει νὰ ἐξετάσωμεν, ἆραγε ὁ Θεὸς ἔχει ἐνέργειαν ἢ ὄχι; Βεβαιότατα ἔχει· ἐπειδὴ ἡ φύσις ἑκάστης οὐσίας, δύναμις, κίνησις, ἐνέργεια λέγεται, καθὼς ὁ ἐκ Δαμασκοῦ φωστὴρ περὶ Ὀρθοδόξου Πίστεως θεολογεῖ (Βιβλ. β’ Κεφ. μ’). Ἐπίσης ὁ θεῖος Μάξιμος, τὸ ἀποτέλεσμα τῆς φυσικῆς δυνάμεως ἐνέργειαν λέγει καὶ ὁ συλλογισμὸς φανερός· ἐπειδὴ πᾶσα οὐσία καὶ φύσιν ἔχει καὶ ἐνέργειαν. Ὁ Θεὸς εἶναι οὐσία καὶ φύσις καὶ μάλιστα ὑπὲρ φύσιν καὶ οὐσίαν, ἄρα ἔχει ἐνέργειαν. Τὴν μείζονα πρότασιν τούτου τοῦ συλλογισμοῦ βεβαιώνουσιν οἱ μεγάλοι φωστῆρες τῆς Ἀνατολικῆς Ἑκκλησίας καὶ πρωτύτερα ὁ μακάριος Παῦλος ὅστις λέγει· «Πάντα ταῦτα ἐνεργεῖ τὸ ἓν καὶ τὸ αὐτὸ Πνεῦμα, διαιροῦν ἰδίᾳ ἑκάστῳ καθὼς βούλεται»· καὶ πάλιν. «Διαιρέσεις δὲ χαρισμάτων εἰσί, τὸ δὲ αὐτὸ Πνεῦμα· καὶ διαιρέσεις διακονιῶν εἰσι, καὶ ὁ αὐτὸς Κύριος καὶ διαιρέσεις ἐνεργημάτων εἰσί, ὁ δὲ αὐτός ἐστι Θεός» (Α’ Κορ. ιβ’ 4-6). Τούτου τοῦ Ἀποστόλου τὴν διδασκαλίαν φυλάττων ὁ μέγας Βασίλειος λέγει· «Πᾶν ὅπερ ἄν ἡμᾶς ἐκ θείας δυνάμεως ἀγαθὸν φθάσῃ, τῆς πάντα ἐν πᾶσιν ἐνεργούσης Χάριτος ἐνέργειαν εἶναι φαμέν». Ἀλλὰ καὶ ὁ μέγας Ἀθανάσιος κατὰ Σαβελλιανῶν· «ὅταν δὲ πάντα ἐνεργεῖται ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, ἀχώριστον ὁρῶ ἐνέργειαν Πατρὸς καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Ὁμοίως καὶ ὁ ἱερὸς Δαμασκηνὸς λέγει· «Ἀμήχανον οὐσίαν ἄμοιρον εἶναι φυσικῆς ἐνεργείας» (Βιβλ. α’ Κεφ. δ’). Καὶ ὁ θεῖος Αὐγουστῖνος περὶ Τριάδος· «Ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα ἀδιακρίτως ἐνεργοῦσι».

Φανερὸν λοιπὸν εἶναι ἐκ τούτων, ὅτι ὁ Θεὸς ἔχει ἐνέργειαν, ἡ ὁποία μία λέγεται, ὅτι ἐκ τῆς μιᾶς φύσεως τῶν τριῶν προσώπων προβαίνει καὶ πληθύνεται κατὰ τὰ ὑποκείμενα καὶ τὰ πράγματα εἰς τὰ ὁποῖα ἐνεργεῖ· καθὼς καὶ τὸ φῶς τοῦ ἡλίου λέγεται ἓν κατ’ οὐσίαν καὶ φύσιν αὐτοῦ καὶ λέγεται πολλὰ κατὰ ὑποκείμενα, τὰ ὁποῖα τὸ δέχονται. Ταύτην τὴν κοινὴν ἐνέργειαν τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ δωρεὰν ὀνομάζουσι καὶ Χάριν καὶ Πνεῦμα Ἅγιον οἱ Θεολόγοι καὶ Προφῆται καὶ Ἀπόστολοι καὶ ἄκτιστον καὶ ἀΐδιον καὶ θείαν γνωρίζουσιν. Ὅθεν ὁ Ἡσαΐας «Πνεῦμα σοφίας, πνεῦμα συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς» (ια’ 2) ὀνομάζει τὰ διάφορα χαρίσματα τοῦ Παναγίου Πνεύματος. Ὁ δὲ μακάριος Παῦλος εἰς τὴν πρὸς Ρωμαίους «Πνεῦμα κατανύξεως» (ια’ 8) ὀνομάζει αὐτὴν τὴν Χάριν καὶ ἐνέργειαν· «ὁ γὰρ νόμος τοῦ πνεύματος τῆς ζωῆς» (η’ 2).