Ὁ δὲ ἄδικος δικαστής, θαυμάζων τὴν ἀνδρείαν τοῦ Ἁγίου, εἶπε πρὸς αὐτόν· «Ἀφοῦ εἶπες ὅτι δὲν ὑπολογίζεις τὰς τιμωρίας οὐδὲ αἰσθάνεσαι αὐτάς, διατί ἐστέναξες ἀπὸ τώρα καὶ ἐδάκρυσες;». Καὶ ὁ Ἅγιος ἀπήντησε· «Μὴ νομίσῃς ὅτι ἐνικήθην ἀπὸ τὸν πόνον τῆς σαρκὸς καὶ ἐδάκρυσα, σύ, ἄξιε δακρύων. Ἀλλ’ ἐπειδὴ τοῦτό μου τὸ σῶμα εἶναι πηλὸς καὶ ὁ πηλὸς ὅταν πλησιάσῃ πρὸς τὸ πῦρ ἀποξηραίνεται, ἀπορρίπτων τὸ ὕδωρ αὐτοῦ, οὕτω λοιπὸν συνέβη καὶ εἰς τὴν σάρκα μου. Ἀλλὰ περισσότερον ἐδάκρυσα διὰ τὴν ἀγνωσίαν σου καὶ τὴν βεβαίαν ἀπώλειάν σου, διότι ἀγνοεῖς τὸν ἀληθῆ Θεὸν καὶ προσκυνεῖς δαίμονας, διὰ νὰ θεραπεύσῃς πρόσκαιρον βασιλέα καὶ διότι διὰ τὴν αἰτίαν αὐτὴν σὲ περιμένει τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον».
Τότε μετὰ τὴν φρικτὴν αὐτὴν βάσανον, χαλεπωτέραν ἐπινοεῖται ὁ παράνομος. Καὶ ὅπως ἐπρόσταξεν ἐκρέμασαν αὐτὸν ἀπὸ τὰς χεῖρας, ἔδεσαν δύο λίθους βαρεῖς εἰς τοὺς πόδας του, διὰ νὰ διασπασθῶσι καὶ ἀποχωρισθοῦν αἱ ἀρθρώσεις. Ἀλλ’ ὡς εἶδεν ὅτι ἐνίκησε καὶ ταύτην τὴν φρικτὴν βάσανον ὁ ἀήττητος, ἐπρόσταξε νὰ καύσουν μέχρι πυρακτώσεως μίαν κάμινον καὶ νὰ ρίψουν οἱ δήμιοι τὸν Ἅγιον ἐντὸς αὐτῆς. Ὅταν δὲν τὸν μετέφερον πρὸ τοῦ στομίου τῆς φλεγομένης καμίνου ἐποίησε τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ ἐπ’ αὐτοῦ καὶ εὐθύς, ὡς ὕψωσε τὰς χεῖρας, ἡ φλὸξ διεσκορπίσθη πρὸς τὰ ἔξω καὶ ἔκαυσεν ὅσους ἦσαν πλησίον. Οἱ δὲ εἰδωλολάτραι ἰδόντες τοῦτο τὸ θαυμάσιον ἐτρόμαξαν. Καὶ φοβούμενοι μὴ πάθωσι καὶ αὐτοὶ τὰ αὐτά, ἐκραύγαζον· «Ἂς θανατωθῇ ὁ μάγος νὰ μὴ κινδυνεύσῃ ἡ πόλις ἅπασα ἀπὸ τὰς μαγείας του». Ὁ δὲ τύραννος ἐφοβήθη καὶ αὐτὸς καὶ ἐξεπλήσσετο. Πλὴν τότε μὲν ἐφυλάκισε τὸν Ἅγιον εἰς τὸ Πραιτώριον. Ἀλλὰ μετ’ ὀλίγας ἡμέρας, μὴ ἔχων πλέον ἐλπίδα ὅτι ὁ Ἅγιος τοῦ Χριστοῦ μάρτυς Προκόπιος θὰ ἤλλασσε γνώμην, ἔγραψε κατ’ αὐτοῦ τὴν τελευταίαν ἀπόφασιν, νὰ κόψουν τὴν μακαρίαν αὐτοῦ κεφαλὴν ἔξω τῆς πόλεως.
Ὅτε δὲ ἔφθασεν ὁ τρισόλβιος εἰς τὸν τόπον τῆς καταδίκης, ἐζήτησε χάριν ἀπο τον φονέα, νὰ τον ἀφήσῃ ὀλίγην ὥραν, διὰ νὰ δεηθῇ πρὸς τὸν Κύριον. Καὶ σταθεὶς κατ’ Ἀνατολάς, ὕψωσε πρὸς τὸν οὐρανὸν τὰ ὄμματα καὶ παρεκάλεσε τὸν Θεὸν νὰ φυλάξῃ τὴν πόλιν ἀπὸ τὰς ἐπιβουλὰς τοῦ δαίμονος, νὰ φωτίσῃ τοὺς πολίτας ἅπαντας νὰ ἐπιστρέψουν εἰς τὴν εὐσέβειαν, νὰ θεραπεύσῃ τοὺς ἀσθενεῖς, νὰ βοηθήσῃ τοὺς πένητας καὶ ἄλλα παρόμοια διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων, τέλος δὲ ἐδεήθη δι’ ὅσους ἤθελον ἑορτάζει τὴν μνήμην αὐτοῦ, νὰ λυτρώνῃ τούτους ἀπὸ ὅλας τὰς ὀδύνας καὶ νὰ ἀξιώσῃ τῆς Βασιλείας αὐτοῦ.