Τῇ Ι’ (10ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῶν Ἁγίων Μαρτύρων ΜΗΝΑ τοῦ Καλλικελάδου, ΕΡΜΟΓΕΝΟΥΣ καὶ ΕΥΓΡΑΦΟΥ.

Ταῦτα ἀκούσας ὁ Μαξιμῖνος ἔλαβε μεγάλην λύπην καὶ αἰσχύνην· λύπην μὲν διὰ τὴν ἀπώλειαν τῆς χώρας, φανταζόμενος ὅτι ὑπάρχει κίνδυνος νὰ ἀποστατήσουν καὶ νὰ μὴ τὸν προσκυνοῦν ὡς βασιλέα, οὔτε νὰ πληρώνουν τὸ βασιλικὸν δόσιμον· αἰσχύνην δέ, ὅτι ἔβλεπε τοὺς θεοὺς ὑβριζομένους, ἑαυτὸν δὲ ἡττημένον, ἐφ’ ὅσον δὲν ἠδύνατο νὰ τοὺς ὑποτάξῃ. Μετ’ ὀλίγον, ἀφοῦ παρῆλθεν ἡ ζάλη τῶν διαλογισμῶν, ἐλάλησε λόγια βλάσφημα κατὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ Μηνᾶ, λέγων ὅτι «Εἶναι ἀδύνατον νὰ γνωρίσῃ τις τὸν ἄνθρωπον μὲ ἀκρίβειαν ποίαν γνώμην ἔχει καὶ ὅτι δὲν εἶναι ἄξιοι συγχωρήσεως ὅσοι λάβουσι χάριν, ἔπειτα δὲ φανοῦν πρὸς τὸν εὐεργέτην ἀχάριστοι». Οὕτως εἶπε καὶ τῇ ἐπαύριον συνήθροισεν ὅλην τὴν σύγκλητον νὰ κάμουν συμβούλιον τὶ μέλλει γενέσθαι, πάντες δὲ μὲ μίαν γνώμην ἀπεφάσισαν, νὰ στείλῃ ἄρχοντά τινα φρονιμώτατον, ὀνόματι Ἑρμογένη, ὅστις νὰ ὑπάγῃ ἀντὶ τοῦ βασιλέως εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, διότι ἦτο ἱκανὸς μὲ καλὸν τρόπον νὰ εἰρηνεύσῃ τὰ σκάνδαλα καὶ νὰ κάμῃ τὸν Μηνᾶν νὰ μετανοήσῃ.

Ὁ Ἑρμογένης ἦτο ἀγαθὸς ἄνθρωπος, σεμνὸς καὶ σώφρων, ἔχαιρε δὲ καὶ μεγάλης φήμης· διότι καὶ μὴ ἔχων φύσει νόμον (κατὰ τὸν Ἀπόστολον) τὰ τοῦ νόμου ἐφύλαττεν (Ρωμ. β’ 14) καίτοι ἀγνοῶν τοῦ Ἐσταυρωμένου τὴν δύναμιν καὶ μὴ ἔχων τὴν σφραγῖδα τοῦ θείου Βαπτίσματος. Ἦτο δὲ καὶ αὐτὸς Ἀθηναῖος, πεπαιδευμένος εἰς τὰ ἑλληνικά· εἶχε καὶ γνῶσιν φυσικὴν περισσοτέραν ἀπὸ τὰ γράμματα καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν ἦτο ἄξιος διὰ πᾶσαν ὑπόθεσιν μεγάλην καὶ αὐθεντικὴν. Ὅθεν ὁ βασιλεὺς τὸν διώρισεν ἔπαρχον Ἀλεξανδρείας, καταργήσας τὸν μακάριον Μηνᾶν καὶ ὑστερήσας αὐτὸν πάσης ἀξίας. Εἰς δὲ τὸν Ἑρμογένη παρήγγειλε νὰ ἐξετάσῃ ἐπιμελῶς διὰ τὸν Μηνᾶν καὶ νὰ μὴ τὸν λυπηθῇ οὐδόλως ὡς φίλον καὶ συμπατριώτην του, ἀλλ᾽ ἐὰν ἦσαν ἀληθῆ τὰ λεγόμενα, νὰ τὸν βασανίσῃ μὲ διάφορα κολαστήρια.

Ὁ μὲν βασιλεὺς οὕτως ὥρισε, τοῦ ἔδωκε δὲ καὶ πολλοὺς στρατιώτας νὰ τὸν συνοδεύσωσιν. Ὁ δὲ Ἑρμογένης εἰσῆλθεν εἰς τὰ πλοῖα μὲ πολλὴν φαντασίαν καὶ δορυφορίαν ὑπηρετούμενος καὶ ἀρμενίζων εἶδε καθ’ ὕπνον τρεῖς ἄνδρας, οἱ ὁποῖοι εἶπον πρὸς αὐτόν· «Ἴδε, Ἑρμόγενες, ὡς οὐδὲ σπουδῆς βραχείας ὑπερορᾷ ὁ Θεός». Καὶ αὐτὸς τοὺς ἠρώτησε· «Ποία εἶναι ἡ βραχεῖα σπουδή;». Οἱ δὲ ἀπεκρίθησαν· «Ὁ ἀληθὴς δέχεται τὴν ἀτελῆ σου πρόθεσιν εἰς αὐτὴν τὴν ὁδόν σου, εἰς τὴν ὁποίαν ἐκίνησες νὰ ὑπάγῃς διὰ ζημίαν πολλῶν καὶ θέλει σὲ ἀξιώσει δόξης μεγάλης καὶ τιμῆς ἀθανάτου.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐν ἄλλοις γράφεται Μαξιμιανοῦ, ἡ διαφορὰ ὅμως αὕτη ἐξηγεῖται ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι κατὰ τὴν αὐτὴν ἐποχὴν ἐβασίλευε καὶ ὁ Μαξιμιανὸς καὶ ἄλλοι τινὲς ὡς ἐν συνεχείᾳ ἀναφέρομεν.

[2] Περὶ τῶν τότε βασιλευσάντων βλέπε λεπτομερέστερον ἐν τῷ βίῳ τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου, ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ καʹ (21ῃ) τοῦ μηνὸς Μαΐου.

[3] Ἕδρα τοῦ Μαξιμίνου ὑπῆρχε τότε ἡ Ἀντιόχεια, ἐνῷ τοῦ Γαλερίου Μαξιμιανοῦ ἦτο ἡ Θεσσαλονίκη, ὡς ἀνωτέρω ἀναφέρομεν.

[4] Ἐτελεύτησε δὲ ὁ Μαξιμῖνος, ἐκεῖ εἰς τὴν Ταρσὸν τῆς Κιλικίας, μετὰ τὴν ἧτταν του ἀπὸ τὸν Λικίνιον κατὰ τὴν ἐν Περίνθῳ τῆς Θρᾴκης μάχην τοῦ ἔτους 313, δικαίαν λαβὼν ἀνταμοιβὴν τῆς κακίας του. Βλέπε σχετικῶς καὶ ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ἐν τῷ βίῳ τῶν Ἁγίων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης, τῇ καʹ (21ῃ) τοῦ μηνὸς Μαΐου.

[5] Τὰ ἅγια ταῦτα Λείψανα εὑρέθησαν εἰς τὴν θέσιν αὐτὴν μετὰ παρέλευσιν τετρακοσίων ἐτῶν. (Βλέπε τὰ περὶ τῆς εὑρέσεως ταύτης εἰς τὴν ιζʹ (17ην) Φεβρουαρίου, ὅτε ἑορτάζεται ἡ μνήμη αὐτῆς, ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).