Τῇ ΚϚ’ (26ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς ἡ Μετάστασις τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ, φίλου, παρθένου, ἐπιστηθίου καὶ ἠγαπημένου τοῦ Κυρίου, ΙΩΑΝΝΟΥ τοῦ ΘΕΟΛΟΓΟΥ.

Ὅτι δὲ καὶ ὁ θεῖος Ἰωάννης ἐγεύθη τὸ ποτήριον τοῦ θανάτου, μανθάνομεν τοῦτο ἀπὸ πολλὰς μαρτυρίας. Καὶ ὁ μὲν Πολυκράτης, ὁ τῆς Ἐφέσου Ἐπίσκοπος, γράφων πρὸς τὸν Βίκτωρα Ρώμης, οὕτω λέγει αὐτολεξεί· «Καὶ γὰρ κατὰ τὴν Ἀσίαν (τὴν Μικρὰν δηλαδὴ) μεγάλον στοιχεῖον ἐκοιμήθη, τὸ ὁποῖον καὶ θὰ ἀναστηθῇ ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν, Ἰωάννης, λέγω, ὁ ἐπιστήθιος μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ· ὁ ὁποῖος ἐφόρει εἰς τὸ μέτωπον ὡς ἀρχιερεὺς καὶ τὸ πέταλον τοῦ παλαιοῦ νομικοῦ ἀρχιερέως (ἐπάνω εἰς τὸ ὁποῖον ἦτο γεγραμμένον τὸ τετραγράμματον ὄνομα τοῦ Θεοῦ, τὸ καλούμενον Ἰεχωβά, ὅπερ δηλοῖ, Κύριος, κατὰ τοὺς Ἑβδομήκοντα), καὶ ὁ ὁποῖος Ἰωάννης ἔγινε διδάσκαλος εἰς τὴν Ἔφεσον».

Ὁ δὲ Ἱππόλυτος, ὁ ἱερὸς Πάπας τῆς Ρώμης, διηγούμενος διὰ τὸ κήρυγμα καὶ διὰ τὴν τελείωσιν τῶν Ἀποστόλων, λέγει καὶ περὶ τοῦ θείου τούτου Ἀποστόλου· «Ἰωάννης ὁ ἀδελφὸς τοῦ Ἰακώβου (τοῦ Μεγάλου δηλαδή, τοῦ ὄντος ἐκ τῶν δώδεκα Ἀποστόλων), κηρύττων εἰς τὴν Μικρὰν Ἀσίαν τὸν λόγον τοῦ Εὐαγγελίου, ἐξωρίσθη κατὰ τὴν νῆσον Πάτμον. Καὶ ἀπὸ ἐκεῖ πάλιν ἀνακαλεῖται ὑπὸ Νερούα τοῦ αὐτοκράτορος, τοῦ βασιλεύσαντος ἐν ἔτει ϟς’ (96). Καὶ ἔρχεται εἰς τὴν Ἔφεσον, καὶ ἐκεῖ τελευτᾷ. Τούτου τὸ λείψανον ζητηθὲν ἀπὸ τοὺς κατοίκους τῆς Ἐφέσου, δὲν εὑρέθη».

Ἀλλὰ καὶ ὁ τοῦ Μεγάλου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου ἀδελφός, ὁ Καισάριος, ἐρωτηθεὶς περὶ τούτου ἐπὶ τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἀπορρήτου, ταῦτα ἀπεκρίθη. Ὁ Μέγας οὗτος Ἰωάννης εἰς τὸ τέλος τοῦ Εὐαγγελίου του γράφει ταῦτα· «Καὶ τοῦτο εἰπὼν ὁ Ἰησοῦς, λέγει αὐτῷ (τῷ Πέτρῳ δηλαδή)· ἀκολούθει μοι. Ἐπιστραφεὶς δὲ ὁ Πέτρος βλέπει τὸν μαθητήν, ὃν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς, ἀκολουθοῦντα … καὶ λέγει αὐτῷ· Κύριε, οὗτος δὲ τί; λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἐὰν αὐτὸν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρὸς σέ; σὺ ἀκολούθει μοι. Ἐξῆλθεν οὖν ὁ λόγος οὗτος εἰς τοὺς ἀδελφούς, ὅτι ὁ μαθητὴς ἐκεῖνος οὐκ ἀποθνῄσκει». (Ἰωάννου κβ’ 19-23).

Ἐκ τούτου, ὅθεν, τοῦ ρητοῦ πρόφασιν λαβόντες τινές, εἶπον, ὅτι τὸ «ἐὰν αὐτὸν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι» ἐρρήθη ἀπὸ τὸν Κύριον περὶ τῆς Δευτέρας του Παρουσίας. Ὅθεν καὶ νομίζουν, ὅτι ὁ Ἰωάννης ἀκόμη δὲν ἐδοκίμασε θάνατον, ἀλλὰ μετετέθη ζῶν ὡς ὁ Ἐνὼχ καὶ ὁ Ἠλίας. Πλὴν δὲν εἶναι αὕτη ἡ ἀλήθεια· διότι δὲν εἶπεν ὁ Χριστὸς τὸ «ἐὰν αὐτὸν θέλω μένειν» αἰνιγματωδῶς, τάχα ὅτι μέλλει νὰ ζῇ ὁ Ἰωάννης, ἀλλ’ εἶπεν αὐτὸ ἁπλῶς καὶ αἰσθητῶς καὶ ἁρμοδίως εἰς τὴν τότε ἐργασίαν τῶν μαθητῶν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τούτων βλέπε καὶ τὸ Συναξάριον τοῦ Ἀδελφοθέου Ἰακώβου κατὰ τὴν εἰκοστὴν τρίτην τοῦ Ὀκτωβρίου, ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[2] Ὁ Θεοφύλακτος Βουλγαρίας τὸ «ἕως ἔρχομαι» ἠννόησεν ὡς τὸν καιρὸν τῆς ἁλώσεως τῶν Ἱεροσολύμων, διότι ἔλευσις λέγεται πολλάκις ἡ ἐκδίκησις καὶ τιμωρία. Ἄλλοι δὲ τὸ ἑρμηνεύουσιν ὡς «ἕως τότε θέλω νὰ μένῃ ὁ Ἰωάννης εἰς Ἱεροσόλυμα, ἕως οὗ νὰ ἔλθω!» ἤτοι ἕως οὗ νὰ ἔλθω ἐν τῇ Κοιμήσει τῆς Μητρός μου διὰ νὰ παραλάβω τὴν ἁγίαν αὐτῆς ψυχήν, διότι μέχρι τότε ἔμεινεν ὁ Ἰωάννης εἰς Ἱεροσόλυμα, προνοῶν καὶ κηδόμενος τῆς Θεοτόκου, παραλαβὼν αὐτὴν εἰς τὰ ἴδια. Ἀφ’ οὗ δὲ ἐκοιμήθη ἐκείνη, τότε αὐτὸς ἐξῆλθεν ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα, καὶ ἐπῆγεν εἰς Ἔφεσον, κηρύττων τὸ Εὐαγγέλιον, ὡς εἴρηται ἀνωτέρω ἐν τῷ παρόντι Συναξαρίῳ. Ὁ δὲ Νικηφόρος Βλεμμίδης, εἰς τὸ πρὸς τὸν Θεολόγον τοῦτον ἐγκώμιον, περὶ τοῦ ὁποίου προείπομεν, λέγει, ὅτι αὐτὸς ὄχι μόνον μετέστη, ἀλλὰ καὶ ἀνέστη, κοιμηθεὶς μὲν καὶ ἀποθανών, εἶτα ὡς ἐν ριπῇ ἀλλαγείς, καὶ τὴν φθορὰν ἀποτινάξας καὶ ἀφθαρτισθείς. Θὰ ἔλθῃ δὲ πάλιν, λέγει, ἐν ἀφθάρτῳ σώματι ἵνα ἐλέγξῃ τὸν Ἀντίχριστον. Τοῦτο μαρτυρεῖ καὶ Ἰωάννης ὁ Εὐγενικός, ὁ ἀδελφὸς τοῦ Ἁγίου Μάρκου τοῦ Ἐφέσου καὶ Εὐγενικοῦ, λέγων εἰς τοὺς οἴκους τοὺς ὁποίους ἐφιλοπόνησεν εἰς τὸν Θεολόγον ταῦτα· «Χαῖρε ὅτι μεταστάσεως συμμετέσχες ὡς Υἱός. / Χαῖρε ὅτι ἀναστάσεως, οἷα Λόγου ἀδελφός».